واكنش افكار عمومی به رویدادهای مهم؛ داغ ترین های فضای مجازی در سال ۹۷، انتشار ۹ و هفت دهم میلیون توئیت و پست
به گزارش سئو مئو بررسی آماری میزان و روند واكنش افكار عمومی در مواجهه با رویدادها در فضای مجازی در سال ۹۷ از انتشار ۹.۷ میلیون توئیت در شبكه اجتماعی توئیتر و پست در شبكه تلگرام در ۱۰ مبحث داغ حكایت دارد.
به گزارش سئو مئو به نقل از مهر، اتفاقات سرنوشت سازی در سال ۹۷ در كشور رقم خورد كه خیلی از آنها بازتاب های قابل توجه در فضای مجازی داشتند. بر مبنای داده هایی كه از سامانه رصد و پایش فضای مجازی پایشگر استخراج شده، از میان صدها موضوع، خبر و رویدادی كه در سال ۹۷ به وقوع پیوست، ۱۰ رویداد بعنوان پر بازتاب ترین های سال با استفاده از معیارهای متنوع انتخاب، بررسی و تحلیل شده اند. بررسی آماری میزان و روند واكنش افكار عمومی در مواجهه با رویدادها در بستر شبكه اجتماعی توئیتر و تلگرام انجام شده كه شامل ۱۰ مبحث داغ سال ۹۷ با عناوین زیر است: ۱- جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه ۲- لوایح سه گانه پالرمو، fatf، cft ۳- نوسان قیمت ارز و دلار ۴- شركت نیشكر هفت تپه ۵- استعفای ظریف ۶- قتل جمال خاشقچی ۷- خروج آمریكا از برجام ۸- فیلترینگ تلگرام ۹- درازهی نماینده سراوان در مجلس ۱۰- رقابت های پرسپولیس در آسیا بازتاب موضوعات داغ سال در كانال های تلگرام بررسی سامانه داده كاوی و تحلیل محتوای پایشگر نشان داده است كه تعداد پست های انتشار یافته در هر مبحث می تواند نشانه ای از علاقه صاحبان كانال های تلگرام به آن مبحث یا جذابیت رسانه ای مبحث باشد. با بررسی این شاخص در بین موضوعات داغ سال ۹۷، جام جهانی با بیشتر از ۱٬۴۰۰٬۰۰۰ پست و فیلترینگ تلگرام با بیشتر از ۸۰۰٬۰۰۰ پست، بیشترین تعداد پست ها را در تلگرام داشته اند. از لحاظ شاخص «میانگین تعداد پست در روز» فیلترینگ تلگرام با حدود ۲۶٬۰۰۰ پست در روز داغ ترین مبحث روزانه (در مدت زمان بررسی هر موج) بوده است. سایر موضوعات مورد بررسی را در جدول می بینید (اعداد گرد شده اند):
رده بندی ۱۰ مبحث داغ سال بر مبنای افكار عمومی این روزها شبكه های اجتماعی ابزار مناسبی جهت برآورد افكار عمومی و دغدغه كاربران فضای مجازی می باشند. از این رو سنجش افكار عمومی كاربران ایرانی در ۱۰ مبحث داغ سال در شبكه اجتماعی توئیتر هم انجام گرفته است: ۱- جام جهانی: داغ ترین و پر بازتاب ترین مبحث سال حضور تیم ملی كشورمان در رقابت های جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه سبب شد تا اخبار تیم ملی و ابراز احساسات هواداران فوتبال از ماه ها پیش از آغاز رقابت ها در شبكه های اجتماعی به اشتراك گذاشته شود. رقابت های داغ و نفس گیر تیم ملی هم مزید بر علت شد تا موج جام جهانی توجه ده ها میلیون مخاطب ایرانی فضای مجازی را به خود جلب كرده و عنوان بزرگترین و پر واكنش ترین موج تلگرام و توئیتر فارسی در سال ۹۷ را به خود اختصاص دهد. با بررسی توئیت های بازه زمانی خرداد و تیر، بیشتر از ۱، ۸۷۰، ۰۰۰ توئیت در رابطه با جام جهانی در توئیتر فارسی منتشر یا بازنشر شده كه رقم قابل ملاحظه ای برای یك موج در شبكه اجتماعی توئیتر فارسی به حساب می آید. این موج همینطور بیشترین میزان لایك (۸٬۱۵۰٬۰۰۰) را دریافت و با مشاركت ۸۵٬۵۰۰ كاربر داغ ترین مبحث مورد توجه ایرانی ها در فضای مجازی طی سال ۹۷ بوده است.
۲- سیاسی ترین مبحث سال: پالرمو، CFT، FATF اهمیت لوایح سه گانه پالرمو، CFT و FATF برای خیلی از كاربران در حدی بود كه در تمام روزهای سال ۹۷ درباره آن صحبت كنند. جدال دو گروه از نظرهای موافق و مخالف تصویب لوایح، از شبكه های اجتماعی یك كارزار تمام عیار ساخته و ۵۵٬۴۰۰ كاربر در توئیتر را به اظهار نظر در این باره ترغیب كرده بود. انتشار ۱٬۲۷۰٬۰۰۰ توئیت و دریافت ۴٬۲۰۰٬۰۰۰ لایك هم كاملاً قابل توجه بود تا FATF را بتوان سیاسی ترین مبحث داغ شبكه های اجتماعی در سال ۹۷ دانست. در مهر ماه و همزمان با بررسی FATF در مجلس، داغ ترین ماه این مورد رقم خورده و بیشتر از ۴۲۵ هزار توئیت انتشار یافته است. در موج این ماه، منتقدین، كفه سنگین تر ترازو بودند و با هشتگ های #خیانت_FATF، #نه_به_FATF و #خودتحریمی به تصویب این لایحه واكنش نشان دادند (در برخی ساعات شاخص ریتوئیت ۸۰ درصد بوده است). بهمن ماه هم با ۳۰۰ هزار توئیت دومین ماه داغ این مورد بوده است. بررسی لایحه الحاق ایران به پالرمو در صحن مجمع تشخیص مصلحت نظام با هشتگ های #پالرمو_علیه_معیشت و #شفافیت_آراء_مجمع همراه بود. دو موج مهر و بهمن در مبحث لوایح سه گانه تفاوتی قابل توجه با هم دارند. در بهمن ماه تعداد توئیت ها حدود ۳۰ درصد كاهش داشته و مجموع لایك ها بیشتر از ۶۶ درصد كم تر شده است و با تلاش گروهی از كاربران برای داغ كردن مبحث در بهمن ماه، شیب كاهش لایك ها به مراتب شدیدتر از كاهش توئیت ها بوده است. ۳- افزایش قیمت دلار: دغدغه ای فراگیر در ۳۶۵ روز سال مبحث «نوسانات دلار» در سال ۹۷ كه تأثیر آن بر معیشت افراد جامعه كاملاً مشهود بود، با جهش قیمت ارز به چندین برابر قیمت قبلی، واكنش های بسیار گسترده ای در شبكه های اجتماعی به همراه داشت و روزهای متوالی بعنوان ترند اول شبكه اجتماعی توئیتر عنوان شد. البته همه موج های فضای مجازی در این مورد درباره افزایش بهای دلار نبود. كاهش قیمت ارز در مهر ماه هم در كانال های تلگرام زیادی پوشش داده شد تا بعضی كاربران فضای مجازی و صاحبان كانال ها نهایت تلاش خویش را برای بازگشت دلار به قیمت سابق به كار گیرند. در توئیتر این مورد با ۷۶٬۳۰۰ كاربر پس از موج جام جهانی بیشترین مشاركت كاربران در تولید و بازنشر محتوا را به دنبال داشته است. همینطور ۶۴۰٬۰۰۰ توئیت كه طی سال ۹۷ مستقیماً به افزایش و كاهش بهای دلار اشاره داشتند، توانستند از توئیتری ها ۳٬۷۳۰٬۰۰۰ لایك دریافت نمایند. بررسی روند زمانی توئیت های انتشار یافته درباره افزایش و كاهش قیمت دلار هم قابل تأمل بوده و نشان از داغ بودن مبحث تا مهرماه ۹۷ دارد. با ثبات نسبی نرخ ارز در آبان حجم توئیت ها و لایك ها درباره نوسانات دلار نسبت به متوسط ماه های مرداد و مهر به ترتیب ۲۳ درصد و ۱۲ درصد كاهش یافته است. روند نزولی كه با ادامه آن در ماه های بعد، در دی ماه به كمترین مقدار لایك و در بهمن ماه به كمترین حجم توئیت ماهانه می رسد. ۴- تنش ها در شركت نیشكر هفت تپه از آغاز سال هر از گاهی خبرهایی در خصوص نارضایتی از نحوه پرداخت حقوق و معوقات كارگران در بعضی سازمان ها كه گروهی از آنها در سال های گذشته به بخش خصوصی واگذار شده اند، به گوش می رسید. با این وجود دامنه هیچ كدام از اعتراضات مانند مبحث نیشكر هفت تپه فراگیر نشد. نارضایتی كارگران این شركت از وضع مالی با تجمع های كوتاه و آرام كاركنان و كارگران در كارخانه شروع شده و به تدریج به تحصن در مقابل فرمانداری شوش منجر گردید تا هفت تپه به تیتر یك خیلی از پایگاه های اطلاع رسانی و خبری راه یافته و جایگاه اول ترند توئیتر فارسی را در بعضی روزها تصاحب كند. بررسی داده های توئیتر در سامانه پایشگر نشان از مشاركت ۴۰٬۲۰۰ كاربر فعال توئیتر در مبحث هفت تپه دارد. این كاربران با انتشار ۸۶۳٬۰۰۰ توئیت و دریافت ۳٬۲۱۰٬۰۰۰ لایك، هفت تپه را به یكی از داغ ترین موضوعات فضای مجازی در نیمه دوم سال تبدیل كردند. نكته دیگر قابل توجه افزایش لایك ها در دی ماه، به رغم كاهش توئیت است كه حاكی از مورد توجه قرار گرفتن توئیت ها در بین كاربران است.
۵- استعفای ظریف: شش روز داغِ سیاسی اقدامات و سخنان محمد جواد ظریف، كه تجربه مذاكرات هسته ای، برجام و حواشی و رخدادهای بعد از آنرا در كارنامه دارد، هر از چندگاهی به مبحث داغ شبكه های اجتماعی خصوصاً توئیتر تبدیل می شود. اما این دفعه، خبر استعفای وی به صورت كلی فضای مجازی را تحت تأثیر قرار داد. گروه های طرفدار دولت و حامی ظریف و هم منتقدینی كه وزیر خارجه را به فرار متهم می كردند، عمده اظهار نظرها درباره استعفا را ایجاد كرده و در تلاش بودند تا استعفا پذیرفته نشود. از جانب دیگر، برخی گروه ها هم از احتمال رفتن ظریف استقبال كردند. در توئیتر بیشتر از ۳۷٬۵۰۰ كاربر درباره این مورد به انتشار و بازنشر ۴۸۴٬۰۰۰ توئیت پرداختند. دو عامل زمان كم و مشاركت بالای كاربران سبب شد تا در نهایت این موج به بالاترین شاخص توئیت در روز و لایك در روز رسیده و از این لحاظ، داغ ترین موج روزانه این گزارش لقب گیرد؛ (حدود ۸۱ هزار توئیت روزانه و ۲۶۰ هزار لایك روزانه).
۶- جمال خاشقچی؛ قتل به شیوه فیلم های هالیوودی! ناپدید شدن خبرنگار عربستانی جمال خاشقچی و افشای دنباله دار سرنخ ها و خبرها از ردپای عربستان در ماجرای قتل او سبب داغ شدن مبحث در رسانه های بین الملل و ایران شد. در شبكه های اجتماعی فارسی زبان هم این مورد در كنار اخبار، با طنزپردازی كاربران همراه بود و محتوای قابل توجهی با كلیدواژه «خاشقچی» تولید شد. رابطه آمریكا و عربستان نكته دیگر مورد توجه كاربران بود. خیلی از كاربران معتقد بودند كه اگر كشوری دیگر با حجم مراودات مالی كم تر با غرب عامل چنین جنایتی بود، احتمالاً برخورد متفاوتی با آن می شد. در مجموع، داغ بودن مبحث قتل جمال خاشقچی سبب شد تا نام او با ۳۶۱٬۰۰۰ توئیت و مشاركت ۳۱٬۴۰۰ كاربر بارها در توئیتر فارسی ترند شده و تنها ترند حوزه بین المللی باشد كه در فهرست ترندهای سال ۹۷ فارسی هم قرار می گیرد. بررسی نمودار روند انتشار توئیت های در رابطه با مبحث مهرماه را با نزدیك به ۱۲۰ هزار توئیت نشان داده است. نكته جالب اینكه بیشینه نمودار حدود سه ماه بعد در دی ماه با دستگیری مرضیه هاشمی، خبرنگار شبكه پرس تی وی در آمریكا بوده است.
۷- خروج آمریكا از برجام: شوك بازارهای مالی، موج شبكه های اجتماعی توئیت و سخنرانی ترامپ درباره خروج آمریكا از توافق هسته ای، در كنار التهاب های اقتصادی شوك خبری بزرگی هم به فضای رسانه ای و شبكه های اجتماعی فارسی وارد كرد. بازتاب گسترده این خبر در رسانه های بین المللی و شبكه های اجتماعی سبب ترند هشتگ های مرتبط در توئیتر فارسی هم شد. گروهی از كاربران توئیتر كه كاربران دو طیف سیاسی اصلاح طلب و اصولگرا هم در بین آنها دیده می شدند با هشتگ #untr_US_table معتقد بودند كه رفتار ترامپ در قبال برجام اثباتی بر غیرقابل اعتماد بودن آمریكا است. برخی كاربران هم كه در روز قبل با هشتگ CancelIranDeal# تمایل خویش را به خروج آمریكا از برجام ابراز می كردند، با هشتگ ThankYouTrump# به استقبال موضع ترامپ رفتند. در این موج كه بیشتر از ۳۹٬۵۰۰ كاربر در آن به فعالیت پرداختند بیشتر از ۳۲۳٬۰۰۰ توئیت انتشار یافته كه توانسته از كاربران توئیتر ۱٬۷۶۰٬۰۰۰ لایك دریافت كند. روز خروج آمریكا از برجام یعنی ۱۹ اردیبهشت داغ ترین روز این موج توئیتری بوده و بیشتر از ۸۸ هزار توئیت در آن روز انتشار یافته است. گروهی از كاربران هم در ۵ خرداد با هشتگ #تكرار_اشتباه در انتقاد مستقیم به روحانی گره زدن باردیگر سرنوشت كشور به خارج را اشتباه دانستند.
۸- تلگرام هم در نهایت فیلتر شد عصر دهم اردیبهشت و با انتشار خبر صدور یك دستور قضائی، مبحث فیلتر تلگرام كه قبل از این در حد حرف و حدیث هایی در فضای مجازی مطرح می شد، رنگ و بوی واقعیت به خود گرفت. از بامداد روز بعد به تدریج فیلترینگ تلگرام از راه اپراتورهای مختلف اجرا شد. كاربران در خیلی از شبكه های اجتماعی از مزایا و معایب فیلتر بزرگترین اجتماع مجازی ایرانی ها گفتند تا فیلتر تلگرام یكی از موج های داغ سال ۹۷ باشد. خیلی از اظهار نظرها در این موج درباره پیام رسان های بومی بود كه در ابتدا تصور می شد با بسته شدن تلگرام كاربران به آنها مهاجرت كنند. در اردیبهشت بیشتر از ۴۴٬۰۰۰ كاربر توئیتری درباره فیلترینگ تلگرام و موضوعات در رابطه با آن به انتشار ۲۰۲٬۰۰۰ توئیت پرداختند. مجموع لایك های این موج هم بیشتر از ۱٬۶۲۰٬۰۰۰ لایك بوده است (متوسط ۲۴ لایك برای هر توییت تولیدی).
۹- درازهی: داغ ترین مبحث مجلس در سال ۹۷ انتشار ویدئو مشاجره میان «درازهی» نماینده سراوان در مجلس شورای اسلامی و یك كارمند گمرك در روز بیست و پنجم آذر به سرعت توجه كاربران فضای مجازی را به خود جلب كرد. این مورد در ایام بعد با طرح مسائل قومیتی توسط نماینده، عذرخواهی وزیر اقتصاد و احتمال استیضاح وی و انتشار فیلمی از جلسه بررسی مبحث در مجلس، هر لحظه داغ تر شد. هر چند در این موج، طیف های مختلف مواضع متفاوتی اتخاذ كردند، به ندرت توئیتی در پشتیبانی از درازهی دیده می شد. طی بازه زمانی یك ماهه از ۲۰ آذر بیشتر از ۲۱٬۰۰۰ كاربر در موج مشاركت داشتند كه با انتشار ۱۳۵٬۰۰۰ توئیت، بیشتر از ۸۰۳٬۰۰۰ لایك از كاربران دریافت نمودند. نكته قابل توجه در این موج میانگین لایك به ازای هر توئیت بسیار بالاست. این شاخص كه برای میانگین ده موج برتر ۲۶ بوده، در موج درازهی به ۳۹ لایك برای هر توئیت می رسد.
۱۰- درخشش پرسپولیس در لیگ قهرمانان آسیا باآنكه موج دیدارهای پرسپولیس در آسیا از لحاظ بزرگی و داغ بودن با جام جهانی قابل مقایسه نبود، تجربه دنبال كردن رقابت هایی در سطح اول ورزش دنیا كه خرداد ماه با جام جهانی رقم خورده بود، در ماه های بعد و با حضور قدرتمند پرسپولیس در لیگ قهرمانان آسیا تكرار شد. انتشار بیشتر از ۵۲٬۰۰۰ توئیت درباره دیدارهای آسیایی تیم پرسپولیس (خصوصاً در مراحل بالاتر) سبب شد تا آخرین مبحث داغ سال هم ورزشی بوده و به نام پرسپولیس به ثبت برسد. تعداد كاربران مشاركت كننده در این موج توئیتری ۱۲٬۳۰۰ كاربر و مجموع لایك ها هم ۴۶۷٬۰۰۰ لایك بوده است. دیدار فینال (بازی رفت ۱۲ آبان و بازی برگشت ۱۹ آبان) كه در آن پرسپولیس به رقابت با تیم كاشیما آنتلرز ژاپن پرداخت، بیشترین بازتاب را در بین رقابت های آسیایی پرسپولیس داشته است. ۱۰ مبحث داغ، همگی در یك قاب! بعنوان جمع بندی، در نمودار زیر تعداد توئیت و متوسط توئیت روزانه برای هر یك از ۱۰ موج داغ بررسی شده در این گزارش، آورده شده است:
