بازار ICT ایران بالغ نیست

به گزارش سئو مئو به قول رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، رگولاتوری ایران در حوزه ICT در نسل ۳ قرار دارد و دلیلش هم این است كه بازار ما هنوز به بلوغ كافی نرسیده است. این در شرایطی است كه بعضی از رگولاتورهای حوزه ICT و برادكستینگ در جهان به نسل ۴ هم رسیده اند.
به گزارش سئو مئو به نقل از ایسنا، وضعیت رگولاتوری در ایران تركیبی از نسل های دوم و سوم است و حركت به سمت استقرار نسل چهارم با خصوصیت های مورد نیاز كشورمان از لزوم های اجتناب ناپذیر است. جامعیت و انسجام رگولاتوری هم بعنوان یك خصوصیت مهم باید در عرضه چارچوب تنظیمی مناسب برای كشور مورد توجه قرار گیرد.
مایكل پورتر، اندیشمند معروف در جهت تبیین فضا و روندهایی كه استقرار نسل های نوین رگولاتوری را ضروری ساخته است می گوید: «موج اول و دوم IT متناظر با ظهور كامپیوترها و اینترنت، تحولات اساسی در بهره وری و بهبود زنجیره ارزش تولید عرضه كرد ولی ماهیت محصولات و خدمات كمتر دستخوش تغییر شد. در موج سوم IT متناظر با اشیا متصل، ماهیت خود اشیا و خدمات هم متحول شده و باعث ایجاد تغییرات بنیادی در تمامی حوزه ها، كسب وكارها و روش زندگی مردم خواهد شد.»
بدین ترتیب با عنایت به تغییر ماهیت پدیدهها و خدمات و كسب وكارهایی كه در عصر جدید فضای مجازی با آن مواجه هستیم، همانطور كه درOTTها، شبكه های اجتماعی و خیلی از خدمات جدید فضای مجازی مشهود است، طبیعتا روش های مرسوم رگولاتوری هم باید بازبینی و بازطراحی شوند.

تعریف نسل های رگولاتوری در مركز ملی فضای مجازی
در تعریف نسل های رگولاتوری در مركز فضای مجازی، در نسل اول رگولاتوری، انحصار نسبی حاكمیت بر تصدی گری و تمركز رگولاتوری بر فناوری ها وجود دارد؛ رگولاتوری نسل اول بر اساس تنظیم نوع فناوری ها و زیرساخت ها انجام می شده است. برای مثال چالش بین نهادهای متولی پخش، رسانه های دیجیتال و شبكه های ارتباطی (تلفن و موبایل) در كشور می تواند مبین استفاده از این نوع رگولیشن باشد. بدیهی است كه این روش رگولاتوری عموما فناوری محور دیگر به هیچ عنوان پاسخگوی نیازهای امروزی كشور نیست.
در نسل دوم تمركز بر شكست انحصارهای حاكمیتی به سمت تصدی گری غیردولتی و ترجیحا خصوصی است و سایر خصوصیت های نسل اول عموما در آن حفظ می شود. رویكرد رگولاتوری كشور از دهه ۸۰ به صورت ضمنی موكد گرایش به این نسل از رگولاتوری در كشور را نشان داده است.
در نسل سوم تمركز بر اصلاح ساختارهای تصدی گری به سمت خصوصی سازی واقعی و بهبود ساختار و رقابت و توسعه خدمات پایه و USO (خدمات عمومی اجباری) است. در این نسل گرایش به اصلاح ساختارهای تصدی گری بخش به جهت توسعه و بهبود آن غلبه داشته و امتداد طبیعی رگولاتوری نسل دوم است.
رگولاتوری نسل چهارم، علاوه بر حفظ خصوصیت های نسل های قبلی در حوزه خصوصی سازی و اصلاح بخش، باید قابلیت تطبیق و هدایت بخشی را داشته باشد كه نه تنها به صورت تصاعدی در حال رشد است، بلكه از راه مداومت در نوآوری، تغییرات بنیادین در كسب وكارها و خدمات بوجود می آورد. در این نسل از رگولاتوری بر طبیعت دینامیك و پویای بخش و خدمات جدید كه دائما بر اساس فرآیندهای نوآوری به روز می شوند تاكید ویژه وجود داشته و توسعه متوازن و هدایت شده آن از اهداف اصلی است.

رگولاتوری ایران در نسل سه است
در این راستا حسین فلاح جوشقانی در گفتگو با ایسنا با اشاره به نسل بندی رگولاتورها اظهار نمود: طبق آخرین ارزیابی ITU (اتحادیه بین المللی مخابرات) رگولاتوری ایران در نسل سه قرار دارد، البته این لزوما بدان معنا نیست كه تكنولوژی ما هم نسل سه است. این در شرایطی است كه بعضی از رگولاتورهای حوزه ICT و برادكستینگ در جهان به نسل چهار هم رسیده اند و دلیلش هم این است كه بازار ما هنوز به بلوغ كافی نرسیده و همینطور بخشی از این حوزه در اختیار صدا و سیماست، اما ما باید پاسخگو باشیم.
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به وجود انحصار قانونی در بعضی از حوزه های ICT اظهار داشت: برای مثال در حوزه برادكستینگ رقابت نیست و ما نمی توانیم در این بخش امتیاز بگیریم و بنابراین دشوار می باشد كه بخواهیم رگولاتور نسل چهار شویم، چون در بعضی حوزه ها از لحاظ قانونی انحصار وجود دارد.
پیش از این سید بابك ابراهیمی -معاون راهبردی و توسعه بازار رگولاتوری- با اشاره به اینكه برپایه رتبه بندی اتحادیه جهانی ارتباطات (ITU) سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیوئی امتیاز رگولاتوری نسل سوم را كسب كرده، اظهار داشته بود: رگولاتوری ایران در سال ۲۰۱۷ با ۷۷ امتیاز رتبه ۸۷ را در بین رگولاتوری های عضو ITU كسب كرده بود كه در سال ۲۰۱۸ با كسب ۵ امتیاز بالاتر به رتبه ۷۵ ارتقاء یافت.
وی درباره شاخصهای ارزیابی ITU اظهار كرده بود: اتحادیه جهانی ارتباطات عملكرد رگولاتوری كشورهای عضو را در چهار حوزه اختیارات، وظایف، نظام رگولاتوری و چارچوب رقابتی و برپایه شاخص هایی همچون میزان رقابتی بودن بازارهای مختلف، اجرای طرح ترابردپذیری، نظارت بر خدمات و طیف فركانس، نوع مجوزهای صادرشده، نظارت بر كیفیت خدمات ارزیابی و رتبه بندی می كند و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیوئی تلاش دارد با تداوم ارتباط نزدیك با سازمان های تخصصی بین المللی و اجرای برنامه های عملیاتی و كسب حداقل ۸۵ امتیاز، جایگاه نسل چهارم رگولاتوری را كسب كند.
ابراهیمی درباره تفاوت رگولاتوری نسل سوم و چهارم اظهار داشته بود: رگولاتوری نسل سوم، سرمایه گذاری، نوآوری، دسترسی به ICT، رقابت در خدمات و پشتیبانی از مصرف كننده را فراهم می آورد. اما در رگولاتوری نسل چهارم علاوه بر این موارد، تدوین مقررات یكپارچه برای رسیدن به اهداف اجتماعی و اقتصادی و مشاركت عمومی در تدوین مقررات هم در رگولاتوری ها ارزیابی می شود.