بار تصمیمات غلط بر دوش شبكه های اجتماعی

کارشناسان فضای مجازی معتقدند بار تصمیمات غلط در حوزه های دیگر را شبکه های اجتماعی به دوش می کشند، در صورتیکه ریشه های موضوعاتی که در شبکه های اجتماعی پررنگ هستند را باید در سایر عرصه ها جستجو کرد و فیلتر و محدود کردن شبکه های اجتماعی ما را به سر منزل مقصود نمی رساند.
به گزارش سئو مئو به نقل از ایسنا، جلسه نشست نقد و اندیشه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با موضوع «آسیب شناسی شبکه های اجتماعی در فضای مجازی» با حضور مهرنوش دارینی، روانشناس بالینی و مدرس دانشگاه، فردین علیخواه جامعه شناس و عضو هیأت علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه گیلان و احسان شاه قاسمی عضو هیات علمی گروه ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران انجام شد.
مهرنوش دارینی به نیازهای انسان از کودکی تا بزرگسالی اشاره نمود و اظهار داشت: برای جذب مخاطب در شبکه های اجتماعی و فضای ارتباطی از جذابیت های مختلف استفاده می نمایند و این فضا امکان بیشتری برای ایجاد این جذابیت ها دارد.
وی با اشاره به شیوع ویروس کرونا و ورود جوامع به مرحله جدیدی از ارتباطات، اضافه کرد: در این مرحله بخش خیلی از فضای واقعی به فضای مجازی تبدیل گشته در صورتیکه آموزش مناسبی هم دراین زمینه نداریم.
این مدرس دانشگاه به لایو اخیر در اینستاگرام بین یکی از شخصیت های مطرح در این شبکه اجتماعی و نوجوان ۱۴ ساله اشاره نمود و اظهار داشت: این وضعیت در فضای حقیقی نیز وجود دارد اما شاید در فضای مجازی محرک و مشوق انگیزشی و قدرت مانور بیشتری وجود داشته باشد.

برگشتن از فضای مجازی اجتناب ناپذیر است
دارینی با اعلان اینکه در این دوره کرونا استفاده از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی وارد سبد زندگی ما شده است، اظهار داشت: برگشتن از این فضا اجتناب ناپذیر است بطوریکه الان به سبب آموزش مجازی بچه های دبستانی نیز گوشی هوشمند دارند و الزاما پس از این دوران نیز نمی توانند گوشی نداشته باشند. حریم شخصی نوجوانان از مواردی است که باید رعایت شود اما در این مرحله به تعارض حریم شخصی برمی خوریم، از طرفی والدین به دنبال هویت بخشی و نوجوان هم به دنبال استقلال است و به سبب رعایت حریم شخصی نوجوان امکان نظارت بر عملکرد وی در فضای مجازی کم می شود.
وی تعیین سن ۱۸ سال را نیز چالشی عنوان نمود و اضافه کرد: تعیین این سن برای انجام هرکاری که افراد در دوران پیش از آن نتوانسته اند انجام دهند مناسب نمی باشد چونکه پس از این سن، جوان فکر می کند دیگر آزادی کامل دارد که هر کاری انجام دهد.
این روانشناس بالینی درباره راهکار برخورد با نوجوانانی مانند نوجوان لایو اخیر اینستاگرامی نیز اظهار داشت: فضای خانواده در این موارد بسیار مهمست و به وسیله مدیریت غیرمستقیم با قوانین خانواده امکان مدیریت این فضا وجود دارد. والدین باید اطلاعات خودرا در این عرصه کامل کنند و به روز باشند تا فرزندان آنان احساس نکنند که والدین آنها از اطلاعات و فناوری روز به دور هستند.
دارینی با اشاره به اهمیت یادگیری افراد درباره فضای مناسب خود، اظهار داشت: باید هر فرد مسئولیت فردی و اجتماعی رفتار خودرا بر عهده بگیرد و کنترل ها باید به صورت درونی تبدیل گردد. افراد باید مهارت های زندگی را به دست آورند. باید صبورانه برای خروج از لطمه ها چاره ای برای هر فرد داشته باشیم چونکه یک نسخه برای همه افراد پاسخگو نیست و مشکلی را حل نمی کند.
وی درباره بحث بستن و محدود کردن شبکه های اجتماعی نیز اظهار نمود: حذف ما را به سر منزل مقصود نمی رساند.

دسترسی به اینترنت، کودکان را گرفتار مشکل می کند
همین طور احسان شاه قاسمی -استاد دانشگاه- با اشاره به نظریه سرشت و ذات شبکه های اجتماعی، اظهار داشت: رسانه و شبکه های اجتماعی سرشتی دارد در صورتیکه ما بعنوان استفاده کننده باید تعیین کننده باشیم. در دنیا برمبنای مطالعات توافق شده که تا سن ۱۸ سالگی فرد نمی تواند تصمیم درستی بگیرد، بدین سبب دسترسی به گوشی و اینترنت برای زیر این سن مفید نیست و آنان را گرفتار مشکل می کند.
وی درباره لایو اخیر در اینستاگرام نیز اشاره کرد: خیلی از افراد و مسئولین از این لایو تعجب کردند، در صورتیکه این مسئله خیلی عجیب نیست و مدت هاست که این وضعیت وجود دارد و معلوم است مسئولین ما از نوع حضور نوجوانان در این شبکه اطلاعی ندارند. باید از این فنآوری استفاده نمائیم اما افراد برای حضور در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی باید طرح شخصی داشته باشند و نوجوانان تا سن ۱۸ سال نباید وارد این شبکه های اجتماعی شوند چونکه منظومه ای مانند این فضا اجازه زندگی مناسبی را به یک نوجوان ۱۴ ساله نمی دهد.
این استاد دانشگاه با اعلان اینکه بحران ها، انسان ساز هستند، اظهار داشت: محرومیت موجب پختگی و کوشش برای رهایی از آن می شود. من به هیچ عنوان برای فرزند نوجوانم گوشی تهیه نمی کنم و جهت استفاده از آموزش مجازی نیز گوشی خودم را برای مدت محدود در اختیار او قرار می دهم.
شاه قاسمی درباره رعایت حریم خصوصی نوجوانان توسط والدین نیز اظهار داشت: بچه ها قسمتی از وجود والدین و خانواده هستند و ما می توانیم در قسمتی از حریم خصوصی آنان دخالت نماییم. فردگرایی روان انسان را می خراشد و هم والدین و هم فرزندان در این فضا زیان می بینند، مانند همان نوجوان ۱۴ ساله در لایو اینستاگرام که گرفتار فشارهای جسمی و روانی بود.
وی با اعلان اینکه شبکه های اجتماعی استراحت فرزندان ما را نیز کنترل می کنند، اظهار داشت: مسئله جنسی مختص گروه خاصی مانند نوجوانان نیست و حتی بزرگسالان و متاهلین نیز این مشکلات را دارند و این مسئله هیچ گاه حل نمی گردد.
این مدرس دانشگاه به موضوع کنترل بر خود و آموزش آن اصرار کرد و اظهار داشت: باید به فرزندان خود آموزش دهیم که از لذت الان برای یک لذت بزرگتر گذر کنند. باید با بچه های خود صحبت نماییم و همه آموزش ببینیم و اگر فرزندان اشتباهی داشتند والدین باید ببخشند و حمایت کنند. جامعه فهم مناسبی دارد اما به سبب اینکه مسیر بحث و گفت و گو بسته است، نتیجه مناسبی نمی گیرد.
این جامعه شناس به فیلتر تلگرام اشاره نمود و اضافه کرد: کسی که تلگرام را فیلتر کرد حتی در حد یک صفحه نمی دانست پس از این کار چه اتفاقی می افتد و این کار مردم آزاری و بی حاصل بود و افراد به سمت شبکه های اجتماعی مانند اینستاگرام رفتند. آیا با فیلتر اینستاگرام لایوهای آنچنانی دیگر وجود ندارد؟ اینستاگرام جهت استفاده محدود مفید و بیش از آن مضر است ولی نباید فیلتر شود.

بار مشکلات را شبکه های اجتماعی به دوش می کشند
فردین علیخواه -استاد دانشگاه- نیز با اشاره به مطرح شدن بحث بستن شبکه های اجتماعی، اظهار داشت: آیا ما می توانیم اتومبیل را جمع نماییم، از اساس نمی توانیم و شبکه های اجتماعی نیز به همین صورت است و باید به سمت ابزار ببریم و از آن استفاده نمائیم. معین نیست بعضی از مسئولین در چه جهانی سیر می کنند و چه برداشتی از این فنآوری دارند. آنچه در شبکه های اجتماعی بروز می کند حاصل خرابی در بقیه بخش ها است و بار آن مسائل و مشکلات را شبکه های اجتماعی به دوش می کشند.
این مدرس دانشگاه با اشاره به رشد دسترسی به محتوای جنسی پس از فیلتر تلگرام، اظهار داشت: بار سایر تصمیمات غلط در حوزه های دیگر را شبکه های اجتماعی به دوش می کشند و ریشه های موضوعاتی که در شبکه های اجتماعی پررنگ هستند را باید در سایر عرصه ها جستجو کرد. رویکرد من مدیریت این فضا است نه کنترل، در صورتیکه در جامعه بیشتر به دنبال کنترل افراد هستند برای اینکه در مدیریت نوعی ذکاوت و مهارت دیده می شود.
علیخواه با اعلان اینکه موضوع نوجوانان و شبکه های اجتماعی مسئله ایران نیست، اضافه کرد: این مساله در تمام دنیا نیز مطرح است بطوریکه در انگلستان تحقیقی از 3000 نوجوان در این عرصه انجام شده و الان بعنوان کتابی منتشر و سفارش شده که هر خانواده این کتاب را داشته باشد.

موضوعاتی فراتر از لایو اینستاگرام در مدارس مطرح است
وی با اشاره به تحقیقات و یافته هایی که در این عرصه داشته است، اضافه کرد: مجراهایی که باید در این عرصه آموزش دهند گرفتار محافظه کاری هستند و نوجوانان و جوانان نیز به شبکه های اجتماعی پناه می برند. موضوعاتی فراتر از بحث هایی که در لایو اخیر اینستاگرامی مطرح شده در مدارس ایران مطرح است. نوجوانان به غیر این فضاها جایی برای صحبت کردن در این موضوعات ندارند و در ضمن شبکه های اجتماعی نیز از این حضور استقبال می کنند.
این استاد دانشگاه به بخش دیگر از تحقیق محقق انگلستانی اشاره نمود و اظهار داشت: بر طبق این تحقیق نوجوانان با داشتن موبایل و همین طور صفحات شخصی در شبکه های مانند فیسبوک و اینستاگرام احساس هویت می کنند و این عضویت قسمتی از هویت آنان را تشکیل می دهد.

مدرسه خلا آموزش در خانواده را پر کند
علیخواه به وجود بیش از ۱۰ میلیون نفر بی سواد در کشور اشاره نمود و اظهار داشت: مدرسه می تواند در این عرصه تعادل بوجود آورد و آموزش هایی را داشته باشد که بتواند خلا خانواده را در این عرصه مرتفع کند. البته آموزش در مدارس با هزاران اگر و اما مطرح است و دانش آموزان باید به مربیان و اولیا مدرسه اعتماد داشته باشند که به سبب برخی عملکردها این اعتماد وجود ندارد.
این جامعه شناس با انتقاد از اینکه این موضوعات در ایران مانند بقیه مسائل سیاسی شده است، اظهار داشت: پیشنهاد من این است که مسئولین هیچ کاری نکنند و همین موجب سیاسی نشدن موضوع می شود و اساتید و کارشناسان این حوزه می توانند در این زمینه صحبت و نظرات خودرا مطرح کنند.
علیخواه به شکاف دیجیتال بین نسل گذشته و نسل امروز در خانواده ها اشاره نمود و اضافه کرد: مدرسه تا اندازه ای می تواند این شکاف را پر کند. نقش تشکل های غیردولتی در این عرصه بسیار مهم می باشد. فعالیت فعالان حقوق کودکان و زنان محترم شمرده شود و فضا برای فعالیت آنان مهیا باشد چونکه نقش موثری می توانند در این عرصه داشته باشند. همین طور مدارس از کارشناسان مجرب بعنوان مربیان تربیتی استفاده کنند.