یك نشریه پژوهشی بررسی كرد؛ مدلهای آمریکایی، چینی و اروپایی حکمرانی اینترنت

سئو مئو: لایه های مختلف عملکرد کنشگران در مسائل ژئوپلیتیک امروزه ارتباط زیادی با فضای مجازی و نحوه حکمرانی آن پیدا کرده که به تبع آن مدلهای متفاوتی نیز از حکمرانی را پدید آورده است.

به گزارش سئو مئو به نقل از مهر، حکمرانی جهانی اینترنت در سالهای اخیر به موضوعی نوظهور و تازه برای بحث میان متخصصان و کارشناسان حوزه های مختلف علوم انسانی و فضای مجازی، بدل شده است. گرچه بحث های یاد شده، راهبردهای انتشار یافته از طرف کشورها و تاسیس نهادهای بین المللی چون آیکان، سبب پیدایش و رشد فزاینده ادبیات گسترده ای در این عرصه شده است؛ اما همچنان در بین حکومت ها و کارشناسان، اجماع و اتفاق نظری در مورد نحوه مواجهه با اینترنت، وجود ندارد.
این در حالی است که شروع دهه ۲۰۲۰ میلادی، با بروز حوادثی چون همه گیری کرونا و طرح احتمال دستکاری در نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، ضرورت ایجاد اتفاق نظر و همکاری دیجیتال میان دولت ها در امتداد کنترل بحران های این چنینی در فضای مجازی، اثبات می کند.
ژئوپلیتیک تا قبل از این هیچ گاه به این اندازه با مسئله حکمرانی اینترنت گره نخورده بوده است. امروزه لایه های مختلف عملکرد کنشگران در مسائل ژئوپلیتیک، ارتباط فزاینده ای با فضای مجازی یافته است و رنگ و بوی تازه ای به مفهوم حکمرانی فضای مجازی داده است.
تعریفی از حکمرانی اینترنت که از طرف اغلب کارشناسان پذیرفته شده، عبارت است از:
«حکمرانی اینترنت اصول، هنجارها، قوانین، رویه ها و برنامه هایی است که دولت ها، بخش خصوصی و جامعه مدنی، در حوزه استفاده از اینترنت و فضای مجازی، تدوین کرده و به کار می گیرند.»
۳ مدل حکمرانی برای اینترنت
ژاکلین تریویسان پیگاتو، استاد حوزه حکمرانی اینترنت در دانشگاه ایالتی سائوپائولوی برزیل، اخیراً طی مقاله ای با عنوان «پارادوکس حکمرانی اینترنت» در وبگاه «E-International Relations»، به چالش های موجود در این عرصه پرداخته است. وی می نویسد:
«فرض می نماییم که رویدادهای اخیر جهان، سه مدل حکمرانی ایجاد کرده است:
۱. ایالات متحده که بوسیله فناوری های بزرگ و فراملی خود سیاست اقتصادی بازار آزاد را در اولویت قرار می دهد و داده و اطلاعات را به منابع قدرت سایبرنتیک تبدیل می کند.
۲. اروپاییان با بهره گیری از مقررات سختگیرانه منطقه ای در سطح اتحادیه، شرکت های جهانی فعال در زمینه فضای مجازی را کنترل و مهار می کنند.
۳. چین نیز با مداخله مستقیم دولت در زمینه فناوری، محدودسازی حضور شرکت های تکنولوژی خارجی و حمایت مالی و معنوی گسترده از توسعه فناوری بصورت بومی، رویکرد منحصر به فردی در حوزه حکمرانی فضای مجازی اتخاذ کد است.
از همین روی، پارادوکس قابل شناسایی، تناقض میان برنامه های حکمرانی اینترنت و ذات جهانی این پدیده نوظهور است.»
تا به امروز تعداد بیشماری مقاله در مورد لایه های مختلف مدیریت جهانی اینترنت و تجربیات کشورهای مختلف دراین زمینه ها انتشار یافته که هر یک بخش خاصی از این رشته نوپدید را مورد مطالعه قرار داده است. حقیقت این است که مدلهای مختلف یاد شده برای حکمرانی اینترنت، با وجود اختلافات بیشمار، همچنان به جهت وجود یک اینترنت واحد در سطح جهان، در حالت همزیستی قرار دارند. بنابراین، برای دستیابی به تحلیلی همه جانبه و کامل باید سیاست های مختلف و بعضاً متضاد را در یک چارچوب مشترک مورد بررسی قرار داد. بطور کلی، مطالعه سه رویکرد مورد تاکید پیگاتو، یعنی آمریکا، چین و اتحادیه اروپا، به جهت میزان نفوذ و قدرت اثرگذاری، بیش از دیگر مناطق حائز اهمیت می باشد. بنابراین، برای تجزیه و تحلیل دقیق و شناخت نسبی شرایط و وضعیت حکمرانی فضای مجازی در جهان، پژوهشگران باید چین را در لایه زیرساخت و محتوا بررسی کرده، سیاست های کلان سرمایه داری ایالات متحده آمریکا را در نظر بگیرند و به قوانین محدود کننده اتحادیه اروپا برای پلت فرم های آنلاین نیز، توجه نمایند.
فضای مجازی و چالشی فراملی برای کشورهای جهان
شرایط امروز جهان و افزایش تنش و رقابت در بستر فضای مجازی، عصر حاضر را از حیث حکمرانی اینترنت از همه دوره ها تاریخی پیشین متمایز ساخته است. شرکت های آمریکایی بزرگ فعال در زمینه فناوری با سرمایه گذاری هنگفت در لایه محتوای اینترنت، به پلت فرم های توسعه یافته ای چون فیس بوک و گوگل بدل شده اند. این در حالیست که چین بعنوان رقیب راهبردی ایالات متحده آمریکا، علاوه بر تولید و توسعه پلت فرم ها در امتداد شکستن انحصار شرکت های آمریکایی، تمرکز خودرا بر گسترش زیرساخت نیز معطوف کرده است.
اگرچه فیس بوک هم اکنون حدود ۲.۷ میلیارد کاربر فعال در سطح جهان دارد، اما چین نیز با پلتفرمی چون وی چت که ۱.۲ میلیارد کاربر جهانی را در خود جای داده، موفق به شکستن انحصار شرکت های آمریکایی شده است. این امر بدین معنا است که پیشگامی و انحصار ایالات متحده آمریکا درحال کمرنگ شدن بوده و ذی نفعان جدیدی در این عرصه، پا به عرصه وجود گذاشته اند.
فاصله گرفتن ماهیت اینترنت از روزهای ابتدایی تولدش، بحث میان جامعه شناسان را به اوج خود رسانده است و خیلی از کارشناسان معتقدند که تضاد مبنایی جهانی شدن با پدیده هایی چون ملی گرایی و تفاوت فرهنگی، به عرصه فضای مجازی نیز راه یافته و حل این تضاد بزرگ، بطور قطع همکاری بین المللی همه ذی نفعان را می طلبد.
مبنای حکمرانی چند ذی ربطی
بر مبنای مدل حکمرانی چند ذی ربطی، فضای اظهار نظر در مورد نحوه مدیریت اینترنت، باید برای همه طرف های علاقمند، شامل دولت ها، شرکت های خصوصی و جامعه مدنی، کاملاً باز و آزاد باشد.
بر همین اساس، می توان نتیجه گرفت که سه گروه ذی نفع اصلی در حوزه حکمرانی اینترنت وجود دارد. لائورا دناردیس، نویسنده، پژوهشگر و استاد رشته معماری و حکمرانی اینترنت، در این مورد می گوید:
«یکی از نکات مهم برای درک حکمرانی اینترنت، این است که سیستم واحدی برای نظارت و هماهنگی در آن وجود ندارد. بجای آن، مجموعه ای کلی از عملکردهای تعریف شده، وجود دارد که هرکدام تحت نظارت ساختارهای مختلف حکومتی بر روی یک یا چند بازیگر اعمال می شوند. در مجموع، مدیریت و هماهنگی فناوری های لازم جهت تداوم فعالیت اینترنت و سیاست های ناهمگن که پیرامون این فناوری وضع شده است، بعنوان حاکمیتی توزیع شده و چند جانبه تلقی می شود.»
بر اساس تعاریف موجود در این سیستم حکمرانی، ترتیبات و تصمیمات عموماً از پایین به بالا اتخاذ شده و حرکت می کنند. بدین سبب از لحاظ تئوریک در حکمرانی چند ذی ربطی فضای مجازی، تصمیمات باتوجه به خواست و نظر ذی نفعان اتخاذ می شود. طرفداران این دیدگاه معتقدند که قدم نخست در مدیریت کلان اینترنت، اطمینان از مشارکت همه ذی نفعان متاثر از فضای مجازی در جریان بحث و گفتگو است.
در عمل، با ورود تدریجی بازیگران جدید به اکوسیستم اینترنت، با اهداف تجاری و زیرساختی و تعدد توسعه دهندگان، شیوه و نگرش ابتدایی رفته رفته رنگ باخت و دیدگاه فعلی جایگزین آن شد.
عبور از شعارهای ابتدایی اختراع اینترنت
در شرایطی که اینترنت به بستری برای رقابت راهبردی میان قدرت های جهان بدل شده و جهان از شعارهای روزهای ابتدایی اختراع اینترنت عبور کرده است، ورود جدی ایران به حوزه حکمرانی معقول و منطقی فضای مجازی امری حیاتی و حساس شمرده می شود.
افزایش تنش ها میان قدرت هایی چون چین، روسیه و آمریکا در فضای مجازی، احتمال اعمال قدرت ناعادلانه بر اینترنت از طرف هر یک از جانب های درگیری را بیشتر می کند. از طرف دیگر، پلت فرم های شاخص جهان نیز که در بطن منازعات میان دولت ها درحال قدرت گیری هستند، توان اعمال قدرت بر بخش هایی از اینترنت را یافته اند. بی گمان در چنین فضایی، تامین منافع کاربران داخل کشور، اولویت بالایی می یابد و هر دولت – ملتی، ناگزیر از ورود به عرصه حکمرانی ملی فضای مجازی کشورش خواهد بود.

منبع: seomeo.ir